Deniz Bilimleri, deniz ve kıyı ekosistemlerini başta biyolojik, kimyasal, fiziksel ve jeolojik temelde açıklayarak oşinografik olayların anlaşılması ve anlatılması araştıran bilim dalıdır. Ayrıca, Deniz Bilimleri, denizel ortamların anlaşılabilmesi için birçok bilim dalının beraber çalışma olanağı bulduğu çok disiplinli araştırmalara olanak sağlayan bilim dalıdır. Genel olarak “Oşinografi” olarak tanımlanan bu çok disiplinli alan iki temel alt alan olarak değerlendirilebilir. Temel bilimleri içeren araştırmalar “Deniz Bilimleri” alt başlığı altında incelenirken, deniz ortamı ile ilgili açık deniz platformları, ölçüm teknolojileri, deniz altı insansız ölçüm ve örnekleme ekipmanları ve ileri teknolojilerin deniz bilimlerinde kullanım alanlarının geliştirilmesi “Deniz Teknolojisi”nin konuları arasında yer almaktadır.
Ülkemizde bazı üniversite programlarında su ürünleri ve yetiştiriciliği ile aynı başlık altında yürütülen Deniz Bilimleri ve Teknolojisi çalışmaları, bazı üniversitelerde ise farklı yapılanma ile ele alınmaktadır. Kapsamının su olması sebebiyle beraber değerlendirilen bu iki bilim dalı aslında içerik ve etki açısından oldukça farklı alanlarda bilim üretmektedir. Deniz; canlı ve cansız kaynaklarının beraber ele alınması, anlaşılması, optimum fayda sağlanması ve sürdürülebilir olabilmesi için zorunludur.
Karasal ekosistemler binlerce yıldır insanoğlunun üretim ve ilgi alanında olmasına rağmen deniz ekosistemlerinin anlaşılabilmesi için öncelikle temel bilimlerin anlaşılması ve üzerine deniz bilimleri ile ilgili bilgilerle donatılması, oşinografi biliminin gelişmesi için zorunludur. Deniz, başlı başına başka bir dünya olması sebebiyle karasal çalışmalardaki doğrular bazı durumlarda deniz ortamında geçerliliğini kaybedebilir. Bu nedenle deniz ile ilgili çalışmalar mutlaka deniz bilimlerinde uzman kişilerin öğretileri ve rehberliğinde yapılmalıdır. Denizlere, denizel kaynaklara ve denizin dünyamızın devamlılığındaki kritik rolü sebebiyle deniz çalışmaları gün geçtikçe çok daha önem kazanmakta ve teknolojinin izin verdiği miktarda denizlerin yüzeyden en derin kısmına kadar ve su kolonundan derin deniz tabanına kadar tüm alanların incelenerek araştırılıp sırrının çözülmesi geleceğe ışık tutacaktır.
Ülkemiz etrafındaki denizlerin ekonomik ve ekolojik olarak sürdürülebilirliğini sağlamak için güncel teknoloji ve bilgi birikimiyle sürekli izlenmesi gerekmektedir. Son dönemlerde yaşanan müsilaj (deniz salyası) krizinin bu kadar kısa sürede eylem planına dönüştürülmesinin temelinde, Marmara Denizi’nde yapılmış uzun süreli çalışmalardan elde edilen sonuçların karar vericiler tarafından sonuç odaklı değerlendirilmesiyle başarılmıştır. Deniz çalışmaları uzun soluklu çalışmalar olup insan gücünün yetiştirilmesi de aynı derecede uzun zaman almaktadır. Bu nedenle akademik olarak yeterli insan gücünün yetiştirilmesi bizim gibi kıyı illerde kurulan ve altyapısı deniz bilimleri çalışmasına uygun olan üniversitelerin bir nevi sorumluluğu olmaktadır. Çok disiplinli çalışmalarla anlamlı ve sürdürülebilir sonuçlar elde edilebilen deniz bilimleri için ihtiyaç duyulan ve var olan insan gücü oldukça azdır. Bu ihtiyaç ve gereklilik 2 Ekim 2014 tarihli Resmî Gazetede (Karar sayısı 2014/6798) yayınlanarak kabul edilen “Türkiye Ulusal Deniz Araştırma Stratejisi Belgesi’nde de (Madde 5, a. Bendi; “Bilimsel ve Teknik Personel durumu”) açıkça ifade edilmiştir. KTU Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Mühendisliği Bölümü bu açığın kapatılmasında rol alacaktır.
Teknolojik gelişmeler deniz ve okyanuslardaki çalışmaların da daha kapsamlı hale gelmesine olanak sağlamaktadır. Deniz ekosistemlerinin tanımlaması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı için deniz araştırmaları çok disiplinli olarak yürütülmek zorundadır.
Deniz Bilimleri ve Deniz Teknolojisi Mühendisliği Bölümü henüz lisans eğitimine başlamamıştır. Ancak yüksek lisans programı ile akademisyen yetiştirmeye başlamıştır. Bölümün amacı deniz bilimleri ve deniz teknolojisinde konusunda uzman akademisyenler ile deniz bilimleri ve teknolojisinin tüm dallarında kalifiye lisans mezunları yetiştirmektir. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi çalışmalarının temel amacı, denizlerin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için bilgi üretmektir. Bunun için çok disiplinli bir bakış açısı artık zorunlu hale gelmiştir.
Deniz ve Oşinografi çalışmaları oldukça zor şartlarda yapılan ve pahalı çalışmalardır. Deniz araştırmaları ancak uzun izleme programları ile anlamlı hale gelir ve üretilen bilgilerden ulusal stratejiler üretilebilir. Son dönemlerde AB’ye uyum süreci ve diğer uluslararası anlaşmalara olan sorumluluğumuz nedeniyle kapsamlı izleme çalışmalarıyla artık ülke denizlerinde temel verilen üretilmeye başlanmış ve bu veriler üzerinden ilgili bakanlıklar strateji üretmeye başlamıştır. Bilimsel veriler ışığında hazırlanan kanun ve yönetmelikler çok daha etkili ve amaca yönelik olarak uygulamaya konmuştur.
Açılması önerilen Karadeniz Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü, “Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Mühendisliği Anabilim Dalı” Tezli Yüksek Lisans Programı, Biyolojik Oşinografi, Kimyasal Oşinografi, Fiziksel Oşinografi, Jeolojik Oşinografi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi ile ilgili bilim dallarını içermektedir.
